Çocuklarda Dürtüsellik Ve Agresyon

Çocuklarda dürtüsellik ve agresyon (saldırganlık) zaman zaman karıştırılsa da farklı

davranış özellikleridir ve ayrı ayrı ele alınmalıdır. Bu iki davranış biçimi hem çocuğun

sosyal ilişkilerini hem de okul ve aile yaşantısını etkileyebilir. Bu yazıda, dürtüsellik ve

agresyonun ne anlama geldiğini, nedenlerini ve bu durumla baş etme yollarını ele alacağız.

Dürtüsellik Nedir?

Dürtüsellik, çocuğun bir davranışı düşünmeden, sonucunu değerlendirmeden

gerçekleştirmesi durumudur. Örneğin, bir arkadaşının oyuncağını aniden elinden almak,

sırada bekleyememek ya da sınıfta yüksek sesle konuşmak dürtüsel davranışlara örnek

verilebilir.

Dürtüsel davranışların bazı belirtileri:

- Sırasını bekleyememe

- Ani çıkışlar, söz kesme

- Dikkatsizce hareket etme

- Sonunu düşünmeden davranma

- Eşyaları kırma ya da zarar verme (kasıtlı olmadan)

Agresyon (Saldırganlık) Nedir?

Agresyon ise, genellikle öfke, hayal kırıklığı ya da engellenme hissi sonucunda ortaya çıkan

zarar verme eğilimidir. Bu zarar sözel (bağırma, hakaret) ya da fiziksel (vurma, itme)

olabilir.

Saldırgan davranışların bazı belirtileri:

- Başkalarına vurma, itme

- Eşyaları kasıtlı olarak kırma

- Sık sık öfkelenme

- Kardeşleriyle ya da arkadaşlarıyla sık kavga etme

- Bağırma, tehdit etme

Dürtüsellik ve Agresyonun Nedenleri

Bu davranışların birden fazla sebebi olabilir. Çocuğun yaşı, gelişimsel özellikleri, çevresel

koşullar ve psikolojik durumu göz önünde bulundurulmalıdır.

1. Gelişimsel Süreçler: Okul öncesi dönemde dürtüsellik oldukça yaygındır. Beynin ön lobu

(davranış kontrolünü sağlayan bölge) henüz tam gelişmediğinden, çocuklar kendilerini

kontrol etmekte zorlanabilir.

2. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): DEHB olan çocuklarda dürtüsellik ve

agresyon sık görülür. Bu çocuklar düşünmeden davranabilir, çabuk sinirlenebilir ve

saldırganlaşabilir.

3. Travma ve Stres Faktörleri: Aile içi şiddet, boşanma, kardeş kıskançlığı, okulda zorbalık

gibi stres faktörleri çocuğun öfke patlamalarına ve saldırgan tutumlara yönelmesine sebep

olabilir.

4. Model Alma: Çocuklar, ebeveynlerinin ya da çevresindeki yetişkinlerin davranışlarını

taklit eder. Evde sık tartışmalar, bağırmalar, şiddet içerikli oyun ve filmler, saldırgan

davranışları tetikleyebilir.

Ebeveynler ve Eğitimciler Ne Yapmalı?

1. Sakin Kalın ve Sınırlar Belirleyin: Çocuğunuz saldırganlaştığında siz de aynı şekilde tepki

verirseniz, bu davranışı pekiştirmiş olursunuz. Sakin kalmak, net ve kararlı sınırlar koymak

önemlidir.

2. Olumlu Davranışları Pekiştirin: Çocuğunuzu sadece olumsuz davranışlarında değil,

olumlu tutumlarında da fark edin ve takdir edin.

3. Duyguları İfade Etmesine Yardımcı Olun: “Öfkelendiğinde ne hissediyorsun?” gibi

sorularla çocuğun duygularını tanımasına yardımcı olun. Duygularını kelimelerle ifade

etmeyi öğrenen çocukların agresif davranışlarında azalma görülür.

4. Enerjisini Atabileceği Alanlar Sunun: Fiziksel aktivite, sanat çalışmaları, oyun terapisi gibi

yöntemlerle çocuğun kendini ifade etmesine ve enerjisini sağlıklı şekilde yönlendirmesine

fırsat verin.

5. Uzman Desteği Alın: Eğer bu davranışlar çocuğunuzun sosyal ilişkilerini, okul yaşantısını

ya da aile düzenini ciddi şekilde etkiliyorsa bir çocuk psikoloğu ya da psikolojik

danışmandan destek alın.

Dürtüsellik ve agresyon, özellikle erken çocukluk ve ilkokul döneminde sık karşılaşılan

davranışlardır. Ancak bu davranışları anlamak, altta yatan sebepleri keşfetmek ve doğru

yöntemlerle müdahale etmek mümkündür. Unutmayın, her davranışın bir sebebi vardır ve

bu sebepler çözümlenmeden davranış değişimi kalıcı olmaz.