Otizm Nedir? Belirtileri, Tanı Süreci ve Aileler İçin Rehber

Otizm, erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve bireyin sosyal etkileşim, iletişim

becerileri ve davranışlarında belirgin farklılıklara neden olan nörogelişimsel bir

bozukluktur. Otizm Spektrum Bozukluğu; (OSB) olarak da adlandırılan bu durum,

her bireyde farklı şekillerde ve düzeylerde kendini gösterebilir.

Otizmin Belirtileri Nelerdir?

Otizm belirtileri genellikle 1-3 yaş arasında fark edilmeye başlanır. Belirtiler

bireyden bireye değişiklik gösterebilir, ancak en sık karşılaşılan otizm belirtileri

şunlardır:

- Göz teması kurmaktan kaçınma

- İsme tepki vermeme

- Konuşmada gecikme veya tekrarlayıcı konuşma (ekolali)

- Sosyal oyunlara ilgi göstermeme

- Tekrarlayıcı hareketler(el çırpma, sallanma vb.)

- Günlük rutinlerde değişiklikten rahatsız olma

- Duyusal hassasiyetler (yüksek ses, dokunma, koku vb.)

Belirtiler Ne Zaman Ortaya Çıkar?

Otizmin belirtileri genellikle 18-36 ay arasında gözlemlenmeye başlansa da, bazı

vakalarda daha erken fark edilebilir. Özellikle sosyal etkileşim ve dil gelişimindeki

farklılıklar bu dönemde belirginleşir.

Aileler Ne Zaman Uzmana Başvurmalı?

Aileler, çocuğun aşağıdaki durumlardan bir veya birkaçını göstermesi durumunda

bir çocuk gelişimi uzmanı, çocuk nörologu veya çocuk psikiyatristine başvurmalıdır:

- 12 ayına kadar anlamsız sesler ya da jestler kullanmıyorsa

- 16 aya kadar tek kelime söylemiyorsa

- 24 aya kadar iki kelimelik basit cümle kurmuyorsa

- Göz teması kurmuyor ya da sosyal etkileşimden kaçınıyorsa

- İleri düzeyde tekrarlayıcı davranışlar gösteriyorsa

Otizm Tanı Süreci Nasıl İlerler?

Otizm tanısı koymak için multidisipliner bir değerlendirme gerekir. Tanı süreci

genellikle şu adımları içerir:

1. Gelişimsel öykü alma

2. Gözlem ve değerlendirme

3. Test ve ölçekler (ADOS vb.)

4. Gerekirse ek testler (işitme testi, genetik testler vb.)

Otizmde Eğitim ve Müdahale Yöntemleri

Otizm spektrum bozukluğu tedavisinde erken tanı ve müdahale son derece

önemlidir. Uygulanan başlıca yöntemler şunlardır:

- ABA (Uygulamalı Davranış Analizi)

Davranışların analiz edilip pekiştirildiği bilimsel bir terapi yöntemidir. Otizmde en yaygın kullanılan yaklaşımlardandır.

- Dil ve konuşma terapisi

İletişim sorunları yaşayan bireylerde konuşma ve dil becerilerini geliştirmeye yönelik profesyonel terapi yöntemidir.

- Ergoterapi (duyu bütünleme terapisi)

Duyusal hassasiyetleri azaltmak ve uyaranlara sağlıklı tepkiler vermeyi öğretmek için uygulanan terapidir.

-TEACCH Programı

Görsel destekli öğretim sistemi olup, günlük yaşam becerilerini geliştirmeye yöneliktir.

-Oyun Terapisi ve Sosyal Beceri Eğitimi

Çocukların sosyal iletişim kurmasını, paylaşım yapmasını ve empati geliştirmesini destekler.

- Erken Yoğun Davranışsal Müdahale

2-5 yaş aralığındaki çocuklara uygulanan, ABA temelli yoğun bireysel eğitimdir. Erken müdahale başarı oranını artırır.

Aileler İçin Rehber ve Eğitim Yöntemleri

Ailelerin sürece aktif katılımı, çocuğun gelişimini doğrudan etkiler. İşte ailelere

yönelik bazı etkili rehberlik ve eğitim önerileri:

- Evde yapılandırılmış eğitim ortamı oluşturun

- Günlük rutinleri görsel çizelgelerle destekleyin

- Sabırlı, tutarlı ve kararlı olun

- Uzman desteği ile evde uygulanabilecek eğitim programlarına katılın

- Aile destek gruplarına dahil olun

- Dijital kaynaklar ve kitaplarla kendinizi geliştirin

Erken Müdahale Hayat Kurtarır

Otizm bir hastalık değil, farklı bir gelişim biçimidir. Erken tanı, doğru eğitim ve güçlü

bir aile desteğiyle otizmli bireyler potansiyellerini en iyi şekilde

gerçekleştirebilirler. Ailelerin bilinçli ve ilgili olması, bu yolculukta en büyük

avantajdır.